ΜΠΡΕΞΙΖΑ
Στα όρια του Δήμου Μαραθώνος με τη Νέα Μάκρη κοντά στη θάλασσα, στο
έλος της Μπρεξίζας -πολύ κοντά στον Τύμβο των Αθηναίων περίπου 1.500 μέτρα απόσταση- βρέθηκαν το 1968 τα λείψανα του μεγάλου αιγυπτιακού ιερού, το οποίο ήταν αφιερωμένο στη θεά Ίσιδα. Αργότερα, προς τα ανατολικά του περιβόλου Ισείου βρέθηκε ένα συγκρότημα ρωμαϊκού λουτρού (βαλανείου), το οποίο χρονολογείται τον 2 ο αιώνα μ.Χ, την εποχή του Ηρώδη του Αττικού του Μαραθωνίου. Ημιτελής ωστόσο έμεινε η ανασκαφή μιας πισίνας, που πιθανολογείται ότι πρόκειται για ιχθυοτροφείο. Είναι πιθανό πως ο Ηρώδης επέλεξε τον Μαραθώνα για να ιδρύσει το
ιερό, γιατί ήταν ο τόπος καταγωγής και διαμονής του. Λέγεται μάλιστα πως το συγκρότημα βρισκόταν στα όρια του κτήματος που κατείχε στην περιοχή.
Ο αρχαιολογικός αυτός χώρος περιλαμβάνει ένα αρκετά μεγάλο συγκρότημα ιερού, αφιερωμένο στους Αιγυπτίους θεούς και ένα πολυτελές λουτρό, το οποίο λειτούργησε μέχρι τον 4 ο αιώνα, ενώ νοτιότερα βρίσκεται η μεγάλη ελλειψοειδής δεξαμενή. Το ιερό τα παλαιότερα χρόνια είχε χτιστεί σε τεχνητή νησίδα στο Μικρό Έλος και το αποκαλούσαν «Νησί». Ο χώρος στον οποίο βρίσκεται, σε όλη την έκτασή του έχει καλάμια και νερά, δίνοντας έτσι την αίσθηση, ότι έχει τοποθετηθεί σε ένα αιγυπτιακό περιβάλλον, που είχε αφιερωθεί στον Σάραπι, μια εξελληνισμένη
μορφή του Θεού Όσιρι. Εκεί τελούνταν μεγάλες γιορτές του Σάραπι και της Ίσιδας, καθώς επίσης λατρευόταν και ο γιος τους Ώρος.
Τα μαρμάρινα αυτά αγάλματα μέσα στο ιερό είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακά καθώς έχουν υπερφυσικό μέγεθος. Πιο συγκεκριμένα η θεά Ίσις και ο Όσιρις, είναι αντίγραφα τα οποία βρίσκονται στον αρχαιολογικό χώρο και μας δίνουν μια ιδέα για τη μεγαλοπρέπεια και τις διαστάσεις του ιερού. Ωστόσο τα υλικά κατασκευής τους τόσο των αγαλμάτων, όσο και του ιερού αλλά και του βαλανείου, τα καθιστούν ιδιαίτερα ευπαθή στις καιρικές συνθήκες.
ΤΥΜΒΟΣ ΜΑΡΑΘΩΝΑ
Η πεδιάδα του Μαραθώνα, αποτέλεσε μοναδική θέση για την εγκατάσταση και ανάπτυξη της ανθρώπινης δραστηριότητας από την προϊστορική εποχή έως και τα ρωμαϊκά χρόνια. Σε αυτή την πεδιάδα το 490 π.Χ διεξήχθη μάχη μεταξύ Αθηναίων και Περσών, όπου περσικός στρατός και στόλος αποβιβάστηκε στην παραλία του Μαραθώνα, τον σημερινό Σχινιά. Η περσική εκστρατεία εναντίον των Ελλήνων έγινε προκειμένου να τιμωρηθούν οι Έλληνες για τη βοήθεια που πρόσφεραν στους Ίωνες, κατά τη διάρκεια της Ιωνικής επανάστασης. Πρόκειται για το μεγάλο γεγονός στο
οποίο οφείλεται η παγκόσμια φήμη και η εξαίρετη θέση που κατείχε ο Μαραθώνας στη συνείδηση των αρχαίων Ελλήνων.
Στο σημείο αυτό άξιος θαυμασμού είναι ο τύμβος του Μαραθώνα ο οποίος
σχηματίστηκε πάνω στους τάφους των 192 Αθηναίων Μαραθωνομάχων, όπου ετάφησαν τα λείψανα που απέμειναν ύστερα από την καύση των νεκρών. Ο τύμβος έχει ύψος 9 μέτρα και διάμετρο 50 μέτρα, έτσι ώστε να καλύψει τα σώματα των νεκρών μαχητών. Μια τιμητική προσφορά από την Αθήνα για όσους αγωνίστηκαν με σκοπό την ελευθερία.